"A vida de Galileo" de Bertolt Brecht... por María Vences Paradela

[Imaxe do telescopio orixinal co que Galileo realizou ás súas observacións]

A obra de Bertolt Brecht (1898-1956) abarca moi diversos xéneros. Exiliado pola barbarie nazi, sempre procurou un teatro innovador: substituír a intensidade emocional ligada ó teatro tradicional polo alongamento reflexivo e a observación crítica a través do distanciamento. O seu legado literario exerceu unha influencia decisiva durante a segunda metade do século XX.
O tema da obra é a eterna loita entre a fe e a razón, entre o dogmatismo da tradición e a procura da verdade a partir do método científico (asentado na unión de enunciados hipotéticos, pero coa súa correspondente e esixible verificación experimental). É o relato, unha vez máis, da escisión entre “mito” e “logos”, neste caso representado polas obstinadas posicións da Igrexa (e do seu “brazo armado”: a Inquisición) fronte ao libre pensamento e investigación, representados por Galileo.
Resumo. Galileo a través das observacións realizadas a través do telescopio observa os  satélites de Júpiter. De aí deduce que non só poden xirar obxectos celestes ao redor da Terra e que, polo tanto, a Terra non é obviamente o centro de todo o sistema planetario. Así pois, a hipótese heliocéntrica de Copérnico pode ser lexítimamente defendida. Ao escribir a súa investigación na lingua do pobo (e non en latín), o pobo tamén poderá ter acceso á mesma. Dese modo, o pobo –a partir dese coñecemento científico- poderá tamén dubidar non só das verdades establecidas referidas á ciencia senón tamén da súa situación social. Dubidará dos seus amos, de Deus, da súa salvación… Por iso a igrexa obriga a Galileo a retractarse. A súa teoría científica ten repercusións moito máis alá das meramente científicas: pode alterar a orde social e con ela os privilexios dos poderosos, do poder da Igrexa sobre a sociedade. Posteriormente vivirá sometido e vixiado pola Igrexa. Será coidado pola súa filla, sempre fiel devota, á cal –sen embargo- Galileo nunca se interesou en ensinarlle o seu traballo. Malia esta situación, en secreto, redactará o seu derradeiro libro o cal verá a luz a través dun vello aprendiz… Iniciarase así unha nova época para a astronomía, para a ciencia, e… para a sociedade.
Comentario.  Brecht, a través desta obra pon en evidencia á Igrexa como o estamento que impide que a sociedade avance. Galileo escribe un libro no que demostra a veracidade do sistema heliocéntrico, de forma que anula o sistema xeocéntrico que desde os tempos de Aristóteles ou de Ptlomeo predominaba. Pero como declara Galileo: “porque sexan así as cousas non significa que teñan que seguir séndoo”. Ese libro está escrito na lingua do pobo, polo que este pode acceder a el e dubidar…: “Porque onde durante mil anos reinou a fe, precisamente alí reina a dúbida. Todo o mundo di: si , iso está nos libros, pero imos observalo por nós mesmos. Aquilo do que nunca se dubidou, hoxe ponse en dúbida” “O noso novo arte da dúbida encantou á gran masa. Arrancounos o telescopio das mans e enfocouno contra os seus torturadores. Estes homes egoístas e brutos, que aproveitaron avidamente para si os froitos da ciencia, notaron ó mesmo tempo que a fría mirada da ciencia dirixíase cara esa miseria milenaria, pero artificial, que podía ser terminantemente anulada se se lles anulaba a eles”.
Brecht tamén destaca as ansias de Galileo de aprender, investigar, e coñecer… pero tamén as “astucias” e “artimañas” ás que ten que recorrer para obter os cartos necesarios non só para investigar senón simplemente para sobrevivir.
Sen dúbida esta obra denuncia aberta e frontalmente á Igrexa, e -¡en tantas ocasións!- a súa actitude hipócrita, tal como se pode observar nesta cita posta en boca do Papa: “Se non hai Deus, hai que inventalo”. Obsérvase que actúa por intereses puramente egoístas e para menter o seu poder político: “agora a maioría da poboación é mantida nun vapor matizado de supersticións e vellas palabras polo seus príncipes, acomodados, clérigos, que solo desexan esconder as súas propias maquinacións”.
Para Brecht, a relixión é aparencia e consolación por medio da salvación, que se fixa nas esferas “cristalinas” do ceo. A loita polo movemento da Terra, a loita polo sistema solar é una loita por desfacer ese ceo, ese mundo ideal no que todas as persoas teñen un cometido determinado.

"Ti ves! Qué ves?Non ves nada. Só abres moito os ollos. Abrir moito os ollos non é ver"

[Imaxe tomada da web:http://www.lanacion.com.ar/. Grazas]

(A vida de Galileo de Bertolt Brecht por MARÍA VENCES PARADELA para o club de lectura do IES Otero Pedrayo de Ourense "Ai, Ptlomeo, tolo meu". Curso 2009-2010).