xoves, 29 de abril de 2010

"O país da brétema. Unha viaxe no tempo pola cultura celta" de Suso de Toro... por Raquel Losada.

Suso de Toro (Santiago de Compostela, 1956) é escritor. Entre as súas obras máis destacadas encóntranse Polaroid (1986) -premio da Crítica de Galicia-, Land Rover (1988), Tic-Tac (1993) -premio da Crítica Española-, Conta saldada (1996) ou Calzados Lola (1997) -Premio “Blanco Amor” de novela. Publicou, ademais, reportaxes, artigos e ensaios. Recentemente anunciou a súa retirada da escritura profesional para dedicarse á docencia.
O obxectivo do libro é achegarnos ó mundo celta e ás lendas e costumes para que non se perdan no esquecemento. O autor afirma que se atopou con dous corvos que lle contaron toda a historia dos celtas, das sucesivas conquistas, dos heroes, dos deuses… A partir desa "licenza literaria", Suso de Toro quere facernos ver que dos celtas sempre se saberá moi pouco pero que ten máis que ver coas crenzas, cos sentimentos e cos estados de ánimo. Afirma que poderiamos aprender moito dos celtas, xenerosos, valentes, con honor e cun profundo amor pola vida.
Como ben indica o subtítulo o libro é unha viaxe no tempo pola cultura celta, polas súas lendas. É unha mostra moi interesante de cómo era aquel pobo e como vivía. Conta as lendas irlandesas e as versións que delas se fixeron, como a que di que os celtas de Irlanda foron dende Galicia despois de que Ith a albiscara dende a torre de Brigantia. Ademais tamén fala do celtismo en Galicia resaltando a figura de Eduardo Pondal, un dos máis fieis defensores da “nazón de Breogán”.
LE ESTE LIBRO… se che interesa o mundo dos celtas, das civilizacións míticas de tempos pasados envoltas nun halo de misterio debido ó gran descoñecemento que temos delas. Le este libro se queres saber algo máis dese pobo que deixou a súa pegada por toda Europa e tamén en Galicia. É un libro moi interesante que te sorprenderá coas historias de heroes e as súas fazañas.
Publicado por Raquel Losada García para o Club de Lectura do IES Otero Pedrayo de Ourense, "Ai, Ptolomeo, tolo meu".

martes, 27 de abril de 2010

"Cosmos" de Carl Sagan ... por Tamara Mangana Blanco.


Carl Sagan naceu en Nova York en 1934, graduouse en Física na universidade de Chicago en 1955 e obtivo o doutoramento en Astrofísica en 1960. Colaborou coa NASA durante 30 anos en programas de investigación planetaria como Mariner e Voyager e publicou numerosos traballos relacionados co mundo da astronomía. Pero non será até 1980 cando presentará a serie televisiva Cosmos, composta por trece capítulos que darían lugar ao libro do mesmo nome que foi líder de vendas en 60 países converténdose no libro de ciencia máis vendido do século pasado. Sagan morreu en 1996 debido a unha fatal enfermidade que lle fora diagnosticada dous anos antes.
Na beira do océano cósmico.
O primeiro dos 13 capítulos que compoñen a serie, introdúcennos de cheo na vida real, na que Carl Sagan proporanos unha viaxe na nave “Imaxinación” que nos levará a descubrir os misterios do Universo, dándonos así a coñecer fenómenos cósmicos tales como as supernovas, as estrelas ou os quásares.
Emprendemos a viaxe polo cosmos que, guiado polas mesmas leis físicas en toda a súa extensión, móstranos o conxunto de estrelas que forman un quásar, que engole galaxias máis pequenas á súa vez. Introdúcenos o concepto de ano-luz, termo que empregará para as súas explicacións.
Podemos apreciar o ciclo de vida dunha galaxia, que nace e desenvólvese como un ser vivo, e que ao morrer estalan liberando unha gran cantidade de enerxía que produce un enorme eco ao longo da inmensidade cósmica que incinerará estrelas e planetas próximos ao seu paso.
Tamén se pode dar a explosión dunha das estrelas que compoña dita galaxia, facendo que o seu brillo se distinga por encima da propia galaxia.
Na nosa peculiar viaxe vemos un “grupo local”, conxunto de 20 galaxias que ocupan unha superficie de 3.000.000 de anos-luz. Achegámonos á nosa galaxia, a Vía Láctea, unha galaxia espiral de 100.000 anos-luz de diámetro. Nesta, como en calquera outra, pódense apreciar as supernovas, restos de estrelas que se destruíron a si mesmas, ao acabar o seu ciclo estelar. No centro da estrela destruída atópanse os seus restos, os denominados púlsares, soles que viran sobre se mesmo emitindo un feixe de luz dúas veces por segundo con gran exactitude, actuando como faros naturais. Isto facía pensar en formas de vida extraterrestres. Os púlsares son a proba de que as estrelas tamén morren. Nas galaxias, as estrelas máis quentes adoitan morrer antes, mentres que as xigantes vermellas teñen unha longa vida e non posúen planetas que circulen ao redor delas. As estrelas máis comúns son as ananas amarelas, como o Sol. Ao comprobar a inmensidade de sistemas planetarios, preguntámonos acerca da existencia de intelixencia extraterrestre e a súa forma de vida. Nos criadeiros de estrelas, as estrelas fórmanse a partir da unión de gas e po a temperaturas tan altas que os fan brillar.
Eratóstenes e a medida da circunferencia terrestre.
No antigo Exipto, Eratóstenes (século III a.C.) foi astrónomo, matemático e historiador. Tamén foi director da gran biblioteca de Alexandría, centro cultural do mundo antigo.
Eratóstenes quixo calcular a circunferencia terrestre fixándose nas sombras que proxectaban dúas obeliscos nas súas respectivas cidades separados por 800 Km. Contratou un home que medise a distancia entre as dúas cidades, analizou a sombra que proxectaban os obeliscos e chegou á conclusión de que as sombras tiñan diferente lonxitude debido á curvatura da Terra, e que canto maior fose a curvatura maior sería a diferenza de lonxitude. Calculando a amplitude do arco formado polos obeliscos (7º, a cincuentava parte dunha circunferencia) e a distancia entre as dúas cidades (800 Km), deduciu que a circunferencia terrestre debía medir un 40.000 Km, unha medida moi exacta tendo en conta os rudimentarios métodos da época que Eratóstenes utilizou.
A biblioteca de Alexandría.
A cidade de Alexandría posuía unha gran biblioteca, na que se reunían os grandes intelectuais da época. Sagan lévanos á biblioteca mediante unha viaxe do tempo á súa época de maior esplendor, onde se fraguou o inicio da aventura espacial. Estudaban o cosmos e moitas máis ciencias, como Euclides, que se dedicou ao estudo da xeometría e Hiparlo, que estudou as estrelas e as constelacións. Os organizadores da biblioteca iniciaron unha colección de pergamiños que, requisados aos seus donos, eran copiados e devoltos aos seus donos, aumentando así o saber da civilización exipcia. No momento de maior esplendor calcúlase que a biblioteca chegou a posuír preto dun millón de pergamiños, que foron destruídos e dos que só se conserva un pequena parte. Moitos astrónomos postularon as súas teorías en libros que se destruíron coa biblioteca, como Aristarco de Samos, que dixo que os planetas viraban ao redor do Sol.
Sagan fai un breve resumo da idade do Universo nun ano cósmico de 15.000 millóns de anos, tomando como escala o minuto, que equivalería a 30.000 anos da idade terrestre. Sitúa a formación da Vía Láctea e a Terra, o nacemento da especie humana, o descubrimento do lume, a produción de ferramentas e o éxodo rural, entre outros acontecementos dignos de sinalar na historia da humanidade.
Finalmente, deixa un final aberto dándonos a nós a responsabilidade do que pase no próximo ano cósmico desde o primeiro segundo deste próximo ano.
A favor do libro...
- A claridade, sinxeleza, contextualización e linguaxe cos que Sagan adoitaba escribir cada un dos seus libros.
- Percorre, de maneira sumamente amena, importantes coñecementos actuais de moitas ramas ciencias da natureza (Astronomía, Cosmoloxía, Antropoloxía biolóxica, Física, Ciencias da Terra, Bioloxía, etc. e de certas humanidades, como Historiografía universal e da Ciencia, Antropoloxía, Arqueoloxía.
- Fai un paneo xeral da evolución do universo e da vida desde o Big Bang até a época actual.
-Fai reflexionar acerca do insignificante da posición do home no Universo. Dito doutra maneira, "pon ao ser humano no seu lugar".
En contra do libro...
-Moi illadamente, só moi illadamente, inclúe algúns indicios de subxectividade, nun nivel superior ao aceptado pola altura do autor.
-É tan útil e sorprendente que lle deixa a un a sensación sen carga cando se termina, debería ser mais extenso, aínda que non o é pouco.
Valoración final.
Considerado un do libro de divulgación científica máis importantes da historia (e teñen motivos para consideralo así), é unha obra de lectura obrigatoria por toda persoa interesada no coñecemento xeral, e mais aínda aqueles que se interesen anque só sexa minimamente pola ciencia, a natureza e o mundo que nos rodea. Debería ser de lectura obrigatoria nas escolas, para reflexionar acerca da natureza do ser huamno, o seu lugar e o seu insignificancia no Universo e tratar de ocupar realmente o lugar que nos merecemos e non tratar de convencernos de que somos os donos do mundo, da natureza e que podemos facer o que queiramos ou que somos omnipotentes, diametralmente oposta a isto é a nosa posición no universo.
Algunhas citas:
- "A nosa lealdade é para as especies e o planeta. A nosa obriga de sobrevivir non é só para nós mesmos senón tamén para ese cosmos, antigo e vasto, do cal derivamos."
- "Afirmacións extraordinarias requiren sempre de evidencia extraordinaria. "
- "Ás veces creo que hai vida noutros planetas, e ás veces creo que non. En calquera dos dous casos a conclusión é asombrosa. "
- "Cada esforzo por clarificar o que é ciencia e de xerar entusiasmo popular sobre ela é un beneficio para a nosa civilización global. Do mesmo xeito, demostrar a superficialidade da superstición, a pseudociencia, o pensamento new age e o fundamentalismo relixioso é un servizo á civilización..."
- "Como pode a ascendencia de Marte no momento do meu nacemento influír sobre min, nin entón nin agora. Eu nacín nunha habitación pechada, a luz de Marte non podía entrar. A única influencia de Marte que podía afectarme era a súa gravitación, con todo a influencia gravitatoria do tocólogo era moito maior que a influencia gravitatoria de Marte. Marte ten maior masa, pero o tocólogo estaba moito máis preto".
- "Despois de todo, cando estás namorado, queres contalo a todo o mundo. Por iso, a idea de que os científicos non falen ao público da ciencia paréceme aberrante".
- "O cosmos é todo o que é, todo o que foi e todo o que será. Nosas máis lixeiras contemplacións do cosmos fannos estremecer: sentimos como unhas cóxegas, énchennos os nervos, unha voz muda, unha lixeira sensación como dun recordo afastado ou coma se caésemos desde gran altura. Sabemos que nos aproximamos ao máis grande dos misterios".
- "O estudo do universo é unha viaxe para auto descubrirnos."
- "O universo non foi feito a medida do home; tampouco lle é hostil: É indiferente."
- "Na ciencia adoita ocorrer que un científico diga: `É un bo argumento, eu estaba equivocado´, cambiei de opinión e desde ese momento non se volva a mencionar a antiga posición. Realmente pasa. Aínda que non o frecuentemente que debería xa que os científicos son humanos e o cambio é ás veces doloroso. Pero ocorre cada día. Non lembro a última vez que algo así pasou en política ou relixión."
- "Fixemos un traballo tan pésimo no que respecta a administrar o noso planeta que deberiamos ter moito coidado antes de tratar de administrar outros".
Publicado por Tamara Mangana Blanco para o Club de Lectura do IES Otero Pedrayo de Ourense "Ai, Ptolomeo, tolo meu".

domingo, 25 de abril de 2010

Sobre Eduardo Punset e algúns dos seus libros ... por Ester Julia Cano González.


Biografía de Eduardo Punset. Punset é fillo dun médico rural do Empordán. Licenciado en Dereito pola Universidade Complutense de Madrid, onde militou no Partido Comunista de España coincidindo con Jorge Semprún. Ampliou os seus estudos na Universidade de Londres, onde obtivo un máster en Ciencias Económicas, e na Escola Práctica de Altos Estudos da Universidade de París, onde se diplomó. Posteriormente foi redactor económico da BBC, director económico da edición para América Latina do semanario The Economist (1967-1969) e economista do Fondo Monetario Internacional nos Estados Unidos e en Haití (1969-1973). Tras a morte de Francisco Franco, entrou en política da man de Centristes de Catalunya-UCD. En 1978 foi elixido Conselleiro de Economía e Finanzas da Xeneralidade de Cataluña preautonómica, por devandito partido. Foi elixido deputado nas primeiras eleccións ao Parlamento de Cataluña (1980). Tivo un destacado papel na apertura de España ao exterior como Ministro de Relacións para as Comunidades Europeas (1980-1981). Tras abandonar a UCD, presentouse como independente na candidatura de Convergència i Uniu ás eleccións xerais de 1982, obtendo un escano, que abandonou apenas un ano despois, en decembro de 1983. En 1985 ingresou no partido de Adolfo Suárez, o Centro Democrático e Social. Nas súas listas foi elixido eurodiputado en 1987 e 1989, permanecendo no Parlamento Europeo ata 1994. Abandonou o CDS en 1991, logo da dimisión de Adolfo Suárez, pero conservou o seu posto de europarlamentario como independente. Durante o seu mandato no Parlamento Europeo, foi presidente da delegación do Parlamento para Polonia, tutelou parte do proceso de transformación económica dos países de Europa do Leste logo da caída do Muro de Berlín. En xuño de 1991 creou un novo partido político, Foro, que se presentou ás eleccións europeas de 1994, en coalición co CDS, con Punset como cabeza de lista. A coalición obtivo 183.418 votos (0,99%) sen conseguir ningún acta de eurodiputado. Foro disolveuse en marzo de 1995, abandonando Punset a política. En 2007 foille detectado un cancro de pulmón, do que puido recuperarse con tratamento médico. Como especialista en temas de impacto das novas tecnoloxías, foi asesor de COTEC, profesor conselleiro de Mercadotecnia Internacional en ESADE, presidente do Instituto Tecnolóxico Bull, profesor de Innovación e Tecnoloxía do Instituto de Empresa (Madrid), presidente de Enher, subdirector xeral de Estudos Económicos e Financeiros do Banco Hispanoamericano e coordinador do Plan Estratéxico para a Sociedade da Información en Cataluña. É autor de diversos libros sobre análise económica e reflexión social. Actualmente é Profesor de Ciencia, Tecnoloxía e Sociedade na Facultade de Economía do Instituto Químico de Sarrià (Universidade Ramón Llull), director e presentador do programa de divulgación científica Redes en Televisión Española desde 1996, presidente da produtora audiovisual Smartplanet e membro dos consellos de administración de Sol Meliá e Telvent. Tamén colabora na cadea de televisión de "A Sexta", no programa de Andreu Buenafuente, cunha presenza mensual. As súas obras máis destacadas son:
•La salida de la crisis (1980).
•La España Impertinente (1986).
•España: sociedad cerrada, sociedad abierta (1982).
•Information resources & corporate growth (coautor) (1989).
•Adaptarse a la marea. La selección natural en los negocios (2004).
•Manual para sobrevivir en el siglo XXI (2000).
•Cara a cara con la vida, la mente y el universo (2004).
•El alma está en el cerebro. Radiografía de la máquina de pensar (2006).
•¿Por qué somos como somos? (2008).
E a súa famosa triloxía: El viaje a la felicidad: Las nuevas claves científicas (2005); El viaje al amor (2007); El viaje al poder de la mente (2010).

"El viaje al amor". Neste libro Eduardo Punset presenta as claves científicas para comprender o amor, os seus condicionantes e as súas fases: o compoñente xenético, o desexo sexual, a química e a imaxinación, a elección de parella, o compromiso parental, o desamor... No seu capítulo final propón a fórmula sobre a capacidade de amar e ofrece un test para que o lector poida avaliarse.

"El viaje a la felicidad". A procura da felicidade é unha das grandes aventuras humanas. Tal como explica Eduardo Punset no prólogo, a viaxe á felicidade acaba de empezar e o seu final é incerto: Fai un pouco máis dun século a esperanza de vida seguía sendo de trinta anos: o xusto para aprender a sobrevivir, se se contaba coa sorte, e culminar o propósito evolutivo de reproducirse. Non había futuro nin, polo tanto, a posibilidade de exporse un obxectivo tan insospeitado como o de ser felices, esta era unha cuestión que se aparcaba para logo da morte e dependía dos deuses. A revolución científica desatou o cambio máis importante de toda a historia da evolución: a prolongación da esperanza de vida que xerou máis de corenta anos redundantes -en termos evolutivos.Por primeira vez a humanidade ten futuro e exponse, loxicamente, como ser feliz aquí e agora. A xente mergullouse nesas augas descoñecidas, practicamente, sen a axuda de ninguén. Agora a comunidade científica intenta iluminar o camiño. Este libro é unha lúcida e apaixonante aproximación á felicidade e os seus condicionantes. Unha indagación que nos desvela os máis recentes descubrimentos científicos ao redor deste tema, e que no seu capítulo final proponnos a fórmula da felicidade. Aquí deixo un enlace sobre un dos seus programas en Redes:

"El viaje al poder de la mente". Con este libro, Eduardo Punset pecha unha triloxía dedicada á felicidade, ao amor e ao poder, as tres claves que moven o mundo. Tras A viaxe á felicidade e A viaxe ao amor, que apaixonaron xa a medio millón de lectores, o autor invítanos a unha «viaxe íntima ao poder da mente». «Como puideron millóns de persoas, vivir, namorarse, suicidarse, querer, traballar como tolos, coidar aos seus fillos? sen saber, de verdade, o que lles pasaba por dentro, como funcionaba a súa mente?». Dar resposta a ese enigma fascinante é o obxectivo central desta obra. Para acompañar a entrada deixo esta entrevista a Punset.
P: Que é o que máis nos custa aceptar?
R: Que sabemos moi pouco do cerebro. Atribúoo a que somos o oposto dos crustáceos: eles, ao contrario que nós, teñen o esqueleto por fóra e a carne por dentro. En todo o referente á carne somos moi bos: sabemos por que se nos pon a carne de galiña, como muscular o corpo, etc. A carne énos familiar, pero o cerebro, como non o vemos, sabemos moi pouco del.
P:Cal é o maior enigma da mente?
R: O máis grande foi descubrir que estamos programados, pero para ser únicos, porque a experiencia individual tamén afecta, en contra do que se cría. Ti es o que es porque estás programada pola túa estrutura cerebral e xenética, pero es única porque a túa experiencia individual marcou a túa estrutura cerebral.
P: Por que somos tan remisos a calquera cambio?
R: Xeneticamente estamos programados para identificar os cambios e poder así sobrevivir. Iso é o curioso: estando feitos para identificar o cambio somos resistentes a cambiar de opinión. Ten que ver co peso das conviccións herdadas. E con que vemos o que cremos. Os neurólogos descubriron as disonancias, en virtude das que filtras o que che chega e inhibes os circuítos implicados na percepción cando o que che chega é contrario. Non é que che negues a cambiar de opinión, é que che inhibes, e por iso non che decatas da opinión contraria.
P: Inflúe que estea socialmente mal visto cambiar de opinión?
R: Está considerado como unha traizón ao herdado. E isto é un gran problema, por exemplo, en situacións de crises, porque para saír hai que cambiar de opinión. Por iso a manda, en tempos de crises, recorre aos máis novos; son os que deberían estar máis dispostos a cambiar.
P: Son as intuicións unha fonte de coñecemento válida?
R: Temos unha longa experiencia no coñecemento inconsciente e nas decisións intuitivas. O pensamento racional é en realidade moi recente. A nosa evolución transcorreu usando a intuición.
P: É tan válida como a razón?
R: Si, ata estamos descubrindo que ás veces é mellor ter pouca información.
P: Di no libro que é máis importante desaprender que aprender, pero como?
R: Para desaprender é preciso modificar a contorna. Por exemplo, se tes un desamor, para desaprenderlo, deberías cambialo por outro amor da mesma intensidade. E para facer isto, atopar outro amor, has de modificar, moverte noutra contorna.
P: É no amor no que máis nos parecemos aos animais?
R: En materia de sentimentos somos como os demais seres, aínda que unha diferenza é que somos capaces de mesturar emocións, por exemplo, o amor e o odio. Isto é algo que a miña cadela non pode facer..., pero é do pouco que nos diferencia.

“Por que somos como somos?”. É unha pregunta que seguramente nos comezos do século XXI exponse de xeito totalmente distinto a como se fixese en épocas anteriores. Por primeira vez na historia o coñecemento científico comeza a formar parte dos intereses e da sociedade en xeral. E é que hai poucas aventuras tan apaixonantes como as que nos ofrece no noso tempo a investigación científica de primeiro nivel, aquela que busca explicación a interrogantes que ata hai pouco parecían territorio exclusivo de filósofos, teólogos ou místicos. Cales son os mecanismos que van desde un xene, desde un cromosoma, desde unha molécula.. ata o ladrido dun can, ata o sentimento do amor, ata o feito de recordar algo con tenrura? a neurociencia, a nosa principal aliada na procura destas respostas, ensínanos pautas fundamentais para comprender a invidualidade da conduta humana mediando o estudo do cerebro e do sistema nervioso. A través dalgúns dos seus especialistas máis destacados vemos como a sofisticación da linguaxe, a memoria e a aprendizaxe diferéncianos das outras especies animais, e atisbamos novas perspectivas sobre a sexualidade e a reproducción; algunhas delas, inquietantes sobre asuntos menos susceptibles de ser analizados nun laboratorio, como a beleza, o diñeiro ou o comportamento social, compartimos ideas con atropólogos, economistas e psicólogos. Todo isto é o que podemos atopar en "Por que somos como somos?".
Publicado por Ester Cano González para o Club de Lectura do IES Otero Pedrayo de Ourense "Ai, Ptolomeo, tolo meu".